التهاب واژن یا واژینیت التهاب مخاط واژن است که گاهی گسترش می یابد و بر فرج، قسمت خارجی واژن (ولووواژینیت) نیز تأثیر می گذارد.
التهاب واژن چیست؟
بیماریهای التهاب واژن
واژینیت شامل برخی از شایع ترین بیماری های زنانه، به ویژه در زنان در سنین باروری است و می تواند باعث شود:
- تحریک،
- خارش واژن،
- ترشحات واژن،
- سوزش واژن،
- بوی بد واژن،
- روان پریشانی اجتماعی
اینها شرایطی هستند که می‌توانند توسط پاتوژن‌های خاص (مانند باکتری‌ها، قارچ‌ها یا انگل‌ها) ایجاد و پایدار شوند، زمانی که تغییر pH مخاط باعث عدم تعادل در فلور واژن می‌شود و باعث رشد کنترل نشده میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا می‌شود.
آنها طبقه بندی می شوند
- عفونی (بیشتر موارد با طبیعت باکتریایی، قارچی و انگلی)،
- التهابی غیر عفونی یا غیر اختصاصی
و در بزرگسالان بسیار شایع تر است، اگرچه در جمعیت کودکان نیز قابل تشخیص است.
شایع ترین اشکال باکتریایی هستند که معمولاً با عفونت های کاندیدا و تریکوموناس مرتبط هستند.
درمان به طور خاص بر اساس علت اصلی التهاب تجویز می شود.
علل
التهاب واژن را می توان به صورت زیر طبقه بندی کرد:
- غیر عفونی،
- عفونی:
- باکتریایی (شایع ترین)،
- قارچی (یعنی حمایت شده توسط قارچ ها)،
- انگلی
سن یک عامل کلیدی در درمان التهاب واژن است که عمدتاً از دو جنبه انجام می شود:
- تغییرات pH اسید واژن (به طور معمول بین ۳٫۸ تا ۴٫۲ در زنان در سنین باروری) مستعد تغییر در ترکیب فلور باکتریایی واژن است.
- فعالیت جنسی به چند دلیل یک عامل خطر مهم است:
- رابطه جنسی می تواند دروازه ورود باکتری های بیماری زا (به عنوان مثال در قالب بیماری های مقاربتی ) را تعیین کند.
- تغییرات هورمونی (مثلاً مربوط به چرخه قاعدگی ، یائسگی ، بارداری، پیشگیری از بارداری هورمونی ، و …) می تواند زمینه ساز کاهش دفاع ایمنی موضعی شود.
- استفاده از وسایل پیشگیری از بارداری ( کویل ، کاندوم، …) همچنین یک عامل خطر برای ایجاد واژینیت غیر عفونی است.
با این حال، صرف نظر از سن، شایع ترین عوامل خطر عبارتند از:
- شرایط بهداشتی،
- بیماری های پوستی،
- وجود فیستول بین روده و دستگاه تناسلی (فیستول ها کانال های واقعی هستند که در شرایط مختلف ایجاد می شوند و دو اندام یا سیستم مجاور را به هم متصل می کنند و باعث عبور مواد از یک بافت به بافت دیگر می شوند؛ در مورد واژینیت کلونیزاسیون خواهیم داشت. واژن توسط باکتری های روده)
- کاهش ایمنی :
- استفاده از آنتی بیوتیک ها (قابلیت از بین بردن فلور باکتریایی واژن به طور معمول)
- پرتودرمانی ،
- شیمی درمانی ،
- تومورها ،
- HIV ،
- کورتیزون،
- درمان های سرکوب کننده سیستم ایمنی پس از پیوند، …
- استفاده از مواد و موادی که قادر به تحریک غشای مخاطی و ایجاد ولویت غیر عفونی هستند:
- صابون های تهاجمی بر روی pH،
- نوارهای بهداشتی،
- مواد شوینده و نرم کننده،
- الیاف مصنوعی،
- دستمال توالت،
- کرم های واژینال
واژینیت در دختران
در این گروه سنی، عفونت‌های واژن که توسط باکتری‌های روده ایجاد می‌شوند، به دلیل رعایت بهداشت صمیمی نادرست (مثلاً شستن از مقعد به واژن پس از تخلیه، نشویید دست‌ها، …) یا استفاده از محصولات تحریک‌کننده (در ژل دوش یا دیگر پاک کننده‌های بهداشت صمیمی) یا دنبال کردن اجسام خارجی (حتی دستمال توالت ساده می‌تواند مخاط واژن را تحریک کند، که به ویژه در سنین قبل از بلوغ ظریف است).
واژینیت در سنین باروری
- واژینوز باکتریایی : شایع ترین علت (۴۰ تا ۵۰ درصد) در زنان ۱۵ تا ۴۴ ساله است و به دنبال عدم تعادل بین باکتری های “خوب” (لاکتوباسیل ها که کاهش می یابد) و باکتری های “بد” (بی هوازی ها که افزایش می یابد) رخ می دهد. به طور معمول در مخاط واژن به دلیل تغییر در pH وجود دارد. دلایل احتمالی این عدم تعادل عبارتند از:
- بهداشت فردی ضعیف،
- دوش مکرر با دوش واژینال،
- آنتی بیوتیک درمانی،
- داروهای ضد بارداری خوراکی و داخل رحمی،
- رابطه جنسی محافظت نشده با شریک جدید،
- بارداری.
- واژینیت کاندیدا ( کاندیدیازیس ): این دومین علت شایع واژینیت است. کاندیدا sp (معمولاً کاندیدا آلبیکنس ) قارچی است که به طور معمول در بدن زندگی می کند و هنگامی که سیستم ایمنی بدن کاهش می یابد، می تواند به طور غیرقابل کنترلی روی مخاط واژن رشد کند. در زنان یائسه نادر است، اما در ۲۰-۴۰٪ از زنان باردار و ۱۵-۲۰٪ از زنان غیر باردار دیده می شود. علل رشد کنترل نشده عبارتند از:
- آنتی بیوتیک درمانی (به عنوان مثال، کاندیدا واژینال به دنبال مصرف آموکسی سیلین-کلاوولانیک اسید بسیار رایج است )
- کورتیزون درمانی ،
- رابطه جنسی محافظت نشده،
- بارداری،
- دیابت ،
- HIV یا سرکوب سیستم ایمنی،
- پوشیدن لباس های تنگ و غیر قابل تنفس،
- داروهای ضد بارداری خوراکی و داخل رحمی.
- واژینیت تریکوموناس : تریکوموناس یک انگل شایع مقاربتی است و در ۸۰ درصد شرکای جنسی فرد مبتلا دیده می شود. این سومین علت واژینیت است و در ۱۵ تا ۲۰ درصد موارد دیده می شود. عوامل خطر عبارتند از:
- رابطه جنسی محافظت نشده با چندین شریک،
- داروهای ضد بارداری داخل رحمی،
- وضعیت ایمنی به خطر افتاده
- اجسام خارجی یا محصولات بهداشت شخصی: به ندرت، تامپون می تواند باعث واژینیت التهابی غیر عفونی شود. محصولاتی مانند اسپری های واژینال، دوش های واژینال، شوینده ها، نرم کننده ها و صابون ها نیز می توانند مخاط و فرج را حساس کنند.
التهاب واژن در یائسگی
در یائسگی کاهش تولید استروژن و از دست دادن عملکرد تغذیه ای آنها بر روی مخاط واژن وجود دارد. این امر مستعد واژینیت التهابی (به ویژه واژینیت آتروفیک) است.
در زنان مسن نیز در برخی موارد مشکل بهداشتی وجود دارد، به خصوص در مورد بی اختیاری ادرار و مدفوع ، و همچنین در مورد بیماران بستری یا بیمارانی که کاتتر مثانه دارند، که در آن تحریک از ادرار و مدفوع می تواند باعث التهاب مزمن یا التهاب شود. عفونت غیر اختصاصی
علائم
علائم واژینیت بستگی به علتی دارد که باعث التهاب یا عفونت شده است، اما در میان مهم ترین ترشحات واژن ( لوکوره ) برجسته است. این تلفات با ترشحات معمولی که به حفظ سلامت مخاط کمک می کند متفاوت است، در شرایط فیزیولوژیکی ترشحات سفید، بی بو و تحریک کننده نیستند، در حالی که تلفات ناشی از التهاب ویژگی های متفاوتی دارد و می تواند با علائم دیگری مانند:
- خارش،
- اریتم (لکه مایل به قرمز به دلیل تحریک موضعی)،
- سوزش،
- خونریزی خفیف ،
- مشکل و درد در دیورز و در حین مقاربت جنسی (دیسوریا، استارگوری و دیسپارونی)، به ویژه هنگامی که التهاب گسترده باشد یا در موارد کمبود هورمون، مخاط واژن آتروفیک (نازک شده) باشد.
بسته به واژینیت، از نظر کمیت، رنگ و/یا بو، موارد زیر ممکن است رخ دهد:
- واژینوز باکتریایی : ترشحات مایل به خاکستری، رقیق، با بوی معمولی ماهی (اغلب بعد از مقاربت) و اغلب با خارش و تحریک همراه است. در حین رابطه جنسی دردی وجود ندارد.
- التهاب واژن کاندیدا : ترشحات غلیظ و سفید مانند پنیر دلمه ای، خارش شدید واژن و گاهی اوقات فرج. ممکن است سوزش ، اریتم (قرمزی) و درد در حین مقاربت وجود داشته باشد .
- واژینیت تریکوموناس : ترشحات مهم زرد مایل به سبز، بدبو، خارش، اریتم، سوزش و مشکل در هنگام ادرار و مقاربت جنسی
- واژینیت التهابی : ترشحات چرکی، خشکی واژن ، نازک شدن غشای مخاطی، درد در رابطه جنسی و ادرار آور.
عوارض
پیش آگهی التهاب واژن معمولا خوب است و درمان موثر است. در برخی موارد، عفونت های مکرر می تواند باعث ایجاد موارد زیر شود:
- تحریک مزمن،
- چرا می کند،
- جای زخم،
- مشکلات حین مقاربت مانند درد (دیسپارونی)،
- استرس عاطفی و روانی.
مهم است که واژینوز باکتریایی و واژینیت تریکوموناس را درمان کنید، زیرا آنها از عوامل خطر در نظر گرفته می شوند:
- انتقال بیماری های مقاربتی از جمله HIV
- بیماری التهابی لگن، یک عفونت مزمن خطرناک، همراه با خطر ناباروری دائمی،
- اندومتریت
در بارداری، وجود واژینیت مستعد موارد زیر است:
- پارگی زودرس غشاها،
- زایمان زودرس ،
- وزن کم هنگام تولد
- و اندومتریت پس از زایمان
واژنیت یا التهاب واژن
تشخیص
تشخیص التهاب واژن و علت اصلی آن بر اساس موارد زیر است:
- Anamnesis : مجموعه ای از تاریخچه بالینی، به ویژه با اشاره به:
- فعالیت جنسی،
- روش های پیشگیری از بارداری،
- عفونت های مقاربتی،
- سابقه پزشکی شخصی،
- …
- تشخیص علائم:
- وقتی آنها ظاهر شدند،
- اگر اولین بار است،
- اگر با درد یا خونریزی همراه باشد.
- معاینه فیزیکی (معاینه زنان)
- تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی :
- تجزیه و تحلیل ماکروسکوپی ترشحات واژن در مورد:
- میزان،
- مدت زمان،
- رنگ،
- ثبات،
- بو؛
- تجزیه و تحلیل میکروسکوپی ترشحات واژن با میکروسکوپ مرطوب.
- کشت: اگر میکروسکوپ مرطوب مانت نتایج غیرقطعی داشته باشد، می توان ترشح را برای رشد هر گونه قارچ یا تریکوموناس کشت داد.
- تجزیه و تحلیل ماکروسکوپی ترشحات واژن در مورد:
ترشحات واژن نه تنها محصول التهاب یا عفونت دستگاه تناسلی است، بلکه سایر شرایطی است که باید رد شوند، مانند:
- دهانه رحم ،
- بیماری التهابی لگن ،
- بیماری های پوستی،
- تومورها
در دختران قبل از بلوغ، یافتن واژینیت تریکوموناس، وجود ترشحات آتیپیک یا سرویسیت، همیشه پاتولوژیک است و باید در تشخیص افتراقی با سوء استفاده جنسی قرار گیرد.
درمان التهاب واژن
درمان واژینیت مبتنی بر رعایت بهداشت صمیمی و همچنین از بین بردن واضح علت ایجاد التهاب و هرگونه عارضه است.
- اقدامات بهداشتی : خوب است که فرج را تا حد امکان تمیز نگه دارید، از صابون های تحریک کننده، محصولات غیر ضروری و هر عاملی که ممکن است با تحریک مرتبط باشد خودداری کنید (به بخش علل مراجعه کنید).
- کمپرس سرد به طور متناوب با حمام گرم ، با یا بدون جوش شیرین، می تواند تحریک و خارش را کاهش دهد .
- داروهای علامت دار ، برای خارش و تحریک، مانند کرم های کورتیزون یا آنتی هیستامین های خوراکی.
- داروهای آنتی بیوتیک و ضد قارچ : در موارد عفونت، به دلیل خطر سرایت و عفونت مجدد، درمان باید توسط شریک جنسی نیز انجام شود.
- کرم های استروژن (اگر خشکی واژن ناشی از تغییرات هورمونی یا یائسگی دارید).
پیشگیری از واژینیت
برخی از ترفندها می توانند برای کاهش خطر ابتلا به واژینیت، عفونت مجدد و عوارض مرتبط با آن مفید باشند.
- همیشه از روابط جنسی با شرکای معمولی محافظت کنید (یا مشاوره در موارد بیماری های مقاربتی)،
- بهداشت صمیمی کافی
- از استفاده از دوش‌ها و کرم‌های واژینالی که صراحتاً توسط پزشک تجویز نشده‌اند، خودداری کنید، زیرا می‌توانند عفونت را به نواحی اطراف، دهانه رحم یا رحم گسترش دهند و خطر بیماری التهابی لگن و اندومتریت را افزایش دهند.