در بین  کلیه ی  نارسایی‌ها، نارسایی ذهنی؛ مرسوم ترین  می باشد . سایر  واژگانی  که غالبا  جهت  توصیف چنین نارسایی استفاده می‌شوند عبارتند از: عقب ماندگی ذهنی، نارسایی تحولی، مشکلات یادگیری حاد یا معلولیت ذهنی، این نارسایی بر همه جنبه‌های تحولی کودک اثر گذار میباشد. این کودکان از نظر جسمانی دیرتر رشد می کنند دیرترزبان می‌آموزند،دیرتریادمی گیرند ازخودمحافظت کنندوهمچنین دیرتربرمهارتهای تحصیلی چیره میشوند. به هر صورت، این افراد مریضی روانی ندارند. این واژه زمانی استفاده میشود که افراد سالم، دچار نوعی مریضی شوند که بر خلق، عواطف و رفتارهای انان تأثیر بگذارد. البته این افرادبا درمان مناسب معالجه میشوند. .

در بعضی کودکان، نارسایی  ذهنی از زمان تولد یا مدت کوتاهی بعد از تولد قابل تشخیص میباشد، اما در مورد خیلی از انها، نارسایی ذهنی تا زمان ورود کودک به مدرسه ناشناخته باقی میماند. اگرچه  در بیشتر موارد علامت های هشدار دهنده از سنین کودکی وجود دارند. بعضی از کودکان ممکن است نارسایی هایی خیلی شدیدی داشته باشند وممکن است نارسایی ‌های دیگری مانند غش کردن، مشکلات سمعی و بصری نیز داشته باشند. بعضی وقتها به این کودکان ،  کودکان نارسایی عمیق یا چند معلولیتی می گویند.

با این وضعیت تعداد خیلی زیادی از کودکان دارای اسیب دیدگی ذهنی فقط به اندازه کم یا متوسط درگیر این مشکلات میباشند. (تنها ۲ درصد تخمین کلی ازتعداد آنها میباشد). شاید درمورد این کودکان هیچ علت فیزیکی برای اسیب دیدگی شان وجود نداشته باشد .

این کودکان در قیاس با دیگر کودکان هم سال خود :

• دامنهٔ توجه کمتری میباشند دارای
• حافظهٔ ضعیف تری میباشند دارای
• پرخاشگر، بیش فعال یا بی نظم میباشند
• بدون احساس و بی اعتنا میباشند

علامت های آگاه کننده در خواندن و نوشتن :

درسنین ۵ سالگی یا یک سال بعد از رفتن به مدرسه کودک :

در کپی کردن از شکل هایی مثل مربع هاو دایره ها، درگیرمشکل است .

در انجام دادن کارهای آسانی مثل جفت کردن شکل ها با مکان هایشان در یک صفحهٔ ای که شامل آن شکل ها و صفحه ای که جای شکل ها در آن جایگذاری شده ناتوان است.

• در تعیین و فرق گذاشتن بین حرف هایی‌ مانند د و ذ، مشکل دارد

در ازبرکردن پشت سرهم حرف ها و کلمه ها در جمله سازی یا کلمه سازی با کارت‌های آموزشی حرف ها و کلمه ها مشکل دارد .

در تکرار ۵ عدد یا حرف فوری پس از گفتن آنها توسط کس دیگری، ترتیب درست را نمی‌تواند یاد بگیرد .

علت های اسیب دیدگی ذهنی :

۱) نارسایی ژنتیکی

۲) نارسایی در رحم

۳) نارسایی در زمان بدنیا امدن یا زمان کوتاهی بعد بدنیا امدن

۴) حادثه ها و مریضی ها

۵) علت های اجتماعی

کارهایی که مربیان می توانند انجام دهند :

الف) برابری های کلاسی

مربیانی که در مورد آموزش به کودکان دچار اسیب دیدگی ذهنی سختی های یادگیری در کلاسهایشان دارای تجربه هستند ، سفارش می‌کنند که :

. تحریک کننده هایی را که موجب اختلال حواس کودک می شوند را کم کنید.(روی سطح میز را شلوغ نکنید .)

. کودک هایی که به دویدن در محوطه کلاس علاقه دارند را کنار دیوار نشانده  و کودکان    بزرگتر را در کنار آنان جای دهید. علاوه بر این می توانید کارهایی را به آنها      واگذارنمایید که  برای انجام دادن کارها در داخل کلاس و مدرسه عبور و مرور داشته      باشند تا بدین ترتیب عبور و مرورآنان بی نظمی ایجاد نکند. این کارها می توانند شامل تقسیم کردن ورقه ها، دفاتر و موردهای مورد نیاز را دربر بگیرد .

سعی کنید همراهی یک فرد داوطلب را بدست اورید تا در ایام ویژه ای بخاطر فراهم آوردن کمک فردی به این کودک، به کلاس رفت و امد کند. علاوه بر این می‌توانید از فرد داوطلب درخواست کنید به مابقی کودکان کلاس کمک کند تا مربی بتواند با آن کودک کارکند. حتی برای فرصتی کوتاه. زمان هایی بخاطر کارهای فردی با کودک فراهم کنید. برای مثال، زمانیکه که دیگر کودکان مشغول انجام فعالیت های دیگری هستند. در طول این مدت سعی کنید، تحریک کننده های مزاحم مانند سرو صدا را کم کنید و اجسامی را که برای آن درس لازم  ندارید، از پهنه دید کودک دور کنید.

استراتژی های آموزشی

کاری را که تمایل دارید کودک انجام دهد، به او نشان دهید، نه این که فقط آن را به او بگویید .

زمان  گفتن  دستور العمل ها از اصطلاحات اسان استفاده شود و خاطر جمع شوید که کودک منظور شما را دریافت کرده است .

درعوض انجام دادن کارهای قلم و کاغذی( نوشتاری) از اجسام واقعی که کودک بتواند انان را احساس کرده و دستکاری کند، استفاده شود. سعی شود درس ها را با تجربه های کودک و زندگی روزمرهٔ او تطبیق دهید.

در هر زمانی فقط یک کار را انجام داده و آن را به پایان برسانید. مشخص شود در چه زمانی یک کار به پایان رسیده و کار جدید اغاز میگردد.

تکالیف را به قدم ها یا هدف های یادگیری کوچکتری، تقسیم کنید. قبل از انجام دادن قدم های  سخت  از کودک خواسته شود کار را با آنچه می تواند انجام دهد شروع کند. اگر با دشواری هایی روبرو شد، به مرحلهٔ سهل تری عقب گرد کنید. بعنوان مثال، در یادگرفتن  رسم کردن یک دایره، کودک می تواند در اغاز داخل دایره‌ها را رنگ امیزی کرده، بعدا نقطه های تشکیل دهندهٔ یک دایره را به هم متصل کند. بعد از آن از شکل های دایره های یک مجموعهٔ نمونه ، کپی برداری کند و امثال آن .

زمانی که کودک به مقصود رسید ، تشویق کردن و ترغیب کافی را برای کودک اماده سازید .

جهت اجرای تکلیف به کودکان تمرینات زیادتری به او واگذار کنید. ” پر یادگیری”  به این کارگفته میشود، این عمل باعث می‌شود خاطرجمع شویم که کودک بر آن مهارت چیره شده و باعث متکی شدن بخودش شده‌است. به هر صورت،باید منطقی بود. خیلی از افراد درگیر اسیب ‌های ذهنی ، از ایام حضورشان در مدرسه، به عنوان ” ایام هایی سرشار از تکرار بیش از اندازه چیزهای شبیه هم، بدون اینکه موضوع جدیدی بیاموزند”، یاد میکنند .

کودکان احتیاج دارند با ماده های مختلف این مهارت را تمرین کنند. برای مثال: خواندن کلمه هایی که روی کارت ها، بر روی صفحه های تمرین و در کتابها، نگاشته شده اند. میشود نوشتن را روی سطح ماسه، با انگشت های آمیخته به رنگ یا به کمک قلم های رنگی، قلم و خودکار تمرین کرد. تعمیم دادن یادگیری کودک ،اسم این عمل میباشد .

سعی شود کمک یکی از افراد خانواده که می تواند در انجام دادن تکلیف های خانه به کودک کمک کند را جلب کنید. ان فرد ان چیزی را که کودک درهر روز در کلاس یاد گرفته است، مرور می کند .

یکی از کودکان اتاق درس را به عنوان همکار کودک مشخص کنید تا بتواند دقت کودک را به تکلیفها جلب کند و در انجام کارهای کلاسی به او کمک کند. این همکار را از میان شاگردان توانمندتر اتاق درس برگزینید. این شاگردان تواناتر می توانند زمانی که فعالیتشان را به پایان رساندند، در انجام دادن تکلیف، کودک کندتر را کمک کنند. تکلیف هایی را مشخص کنید که همهٔ شاگردان اتاق درس بتوانند در سطح خود در انجام آنها شرکت داشته باشند و به صورت جمعی روی آن فعالیت ها کار کنند. برای هر کدام از افراد گروه تکلیف هایی را تعیین کنید .

به صورتی که تمامی دانش اموزان در گروه بر شرکت کردن کودک درگیراسیب ذهنی  متکی باشند. علاوه بر این می توانید از دیگر شاگردان درخواست کنید زمان زنگ تفریح در استفاده از دستشویی و امثال آن کودک مذکور را کمک کنند. در زمان انجام تکلیف های تکی، تعدادی از کارهایی که کودک آنها را دوست دارد وبرایش مسرت بخش است و می تواند به طور فردی آنها را انجام دهد، اماده کنید تا او مزاحم دیگر شاگردان نشود .

رفتارهای ناپسندی را که کودک ان اعمال را بخاطر جلب توجه شما انجام می دهد،  نادیده بگیرید . زمانی که رفتار کودک قابل قبول است وی را مورد توجه قرار دهید و تشویق کنید.

منبع: کودک و نوجوان